Γενικά χαρακτηριστικά ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας και παθολογικού ναρκισσισμού. (NPD)
1. Μεγαλομανής
Έχει για τον εαυτό του μια αίσθηση μεγαλείου, αίσθηση ανωτερότητας ή ιδιαίτερης σημασίας (π.χ., διογκώνει τις επιτυχίες και τα ταλέντα
του, περιμένει να αναγνωρίζεται ως ανώτερος).
Φαντασιώνεται απεριόριστη επιτυχία, ισχύ, εξουσία, κυριαρχία, αρχηγία, εξυπνάδα, ομορφιά, ιδανική αγάπη, δόξα και χρήμα.
Πιστεύει ότι είναι κάτι «ιδιαίτερο» και του αρέσει να συσχετίζεται με άλλα άτομα υψηλού status (ή οργανισμούς) ή άτομα που παίρνουν περισσότερη αποδοχή η προσοχή, που όμως τους ζηλεύουν.
Απαιτεί υπερβολικό θαυμασμό, προσοχή, λατρεία, έπαινο, συμπάθεια ή τουλάχιστον παρατήρηση από τους άλλους και δεν αντέχει να τον κριτικάρουν αρνητικά.
Πιστεύει ότι είναι καλύτερος από τους άλλους και ικανοποιείται με την επιβολή της «ανώτερης», υπεροπτικής συμπεριφοράς του προς τους άλλους.
Δεν είναι σχεδόν ποτέ μετριόφρων και πάντα προσπαθεί να επιδεικνύεται. Φωνητικά και επιδεικτικά - απαιτεί την αδιαίρετη προσοχή, αρέσκεται να μιλάει μόνο αυτός και ειδικά να μιλάει για τον εαυτό του, είναι πολύ ανυπόμονος, βαριέται εύκολα, με έντονα ελλείμματα προσοχής.
Συχνά είναι διατεθειμένος να κάνει τα πάντα αν τον προκαλέσεις, είναι ριψοκίνδυνος.
Συχνά του αρέσει να κοιτάζεται στον καθρέπτη.
2. Κακομαθημένος
Τάση χειραγώγησης των γύρω του και αίσθηση προνομιακότητας, έχει μια αίσθηση προνομιακής αντιμετώπισης (δηλαδή παράλογης προσδοκίας για ιδιαίτερα ευνοϊκή αντιμετώπιση π.χ. να εξυπηρετηθεί πρώτα, ή αυτόματη και απόλυτη συμμόρφωση με τις προσδοκίες του).
Είναι χειριστικός, εκμεταλλεύεται τις διαπροσωπικές σχέσεις (δηλαδή χρησιμοποιεί τους άλλους για να πετύχει τους σκοπούς του).
Ζητάει τα πάντα και δεν αντέχει την ματαίωση, πιστεύει πραγματικά ότι ό, τι ζητήσει, πρέπει να το δώσεις αλλιώς τους είσαι άχρηστος.
Ενδιαφέρεται μόνο για επιδοκιμασίες και τις απαιτεί από το περιβάλλον που επιλέγει να έχει δίπλα του.
Υπερβολικές προσπάθειες προσέλκυσης ώστε να είναι το κέντρο της προσοχής των άλλων, αναζήτηση θαυμασμού.Οι ναρκισσιστές χρειάζονται σταθερό "narcissistic supply”πηγή ναρκισσιστικού εφοδιασμού/προσφοράς (δηλαδή ανθρώπους που τους δίνουν προσοχή), οπότε προσπαθούν να περιβάλλονται με τους ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να καλύψουν την εμμονική τους επιθυμία για επιβεβαίωση,
αυτές οι σχέσεις είναι πολύ μονόπλευρες, είναι όλα σχετικά με το τι μπορεί να κάνει ο θαυμαστής για τον ναρκισσιστή, ποτέ αντίστροφα.
Ικανοποιείτε όταν ελέγχει τους άλλους και τρελαίνεται όταν δεν μπορεί να ελέγξει τους άλλους.
Είναι κακομαθημένος, ικανοποιείτε όταν οι άλλοι του κάνουν συνεχώς τα χατίρια και εξυπηρετούν τις ανάγκες του.
Όσο περισσότερη εξουσία έχει πάνω σου τόσο περισσότερο ικανοποιείται.
Προσπαθεί να σε κάνει να αισθανθείς ένοχος -ειδικά αν νιώθει ότι τον παρατάς- με φράσεις όπως ("Είσαι κακός άνθρωπος." "Κανείς άλλος δεν θα σε αγαπήσει ποτέ." "Είμαι ο καλύτερος που θα έχεις ποτέ." "Θα είσαι μόνος για το υπόλοιπο της ζωής σου.")
Αν η αυταρχικότητα δεν πιάνει θα χρησιμοποιήσει την πονηριά του και θα υποσχεθεί ότι θα αλλάξει. Χρησιμοποιεί συναισθηματικό εκβιασμό.
Πολλές φορές δεν δέχεται τις συνέπειες των πράξεων του, είναι ασυνεπής και ανεύθυνος.
3. Χωρίς ενσυναίσθηση
Δεν έχει ενσυναίσθηση: είναι απρόθυμος να αναγνωρίσει και να αλληλεπιδράσει με τα αισθήματα και τις ανάγκες των άλλων. Δε νοιάζεται για τους άλλους.
Ζηλεύει συχνά τους άλλους ή πιστεύει ότι οι άλλοι τον ζηλεύουν.
Παρουσιάζει τοξικές και απαράδεκτες στάσεις και συμπεριφορές με αποτέλεσμα προβληματικές σχέσεις.
Δύσκολα θα νιώσει θλίψη. Εύκολα θα πλημμυρίσει από οργή.
Συχνά νιώθει οργή και συνεχή ανάγκη υποτίμησης του άλλου, και πρόκλησης φόβου.
Νιώθει οργή, εκφράζει επιθετικότητα, προσβάλει, εκφοβίζει, απειλεί, υποτιμάει, πατρονάρει
Δεν σκέφτεται πώς επηρεάζει η συμπεριφορά του τους άλλους.
Είναι κτητικός, εκδικητικός, κακοήθης και συχνά διχαστικός.
Δεν μπορεί να νιώσει χαρουμενος. Δεν μπορεί να αγαπήσει.
Ψάχνει να δημιουργήσει δράματα είναι με μια φράση "drama queen".
Προσπαθεί συχνά να σε φτάσει στα όρια σου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν χαμηλά ή μέτρια ποσοστά παθολογικού ναρκισσισμού, που είναι πρόβλημα άλλα χωρίς αυτό να συνιστά διαταραχή. Υπάρχει, όμως, και το άλλο άκρο, ήτοι η πλήρης ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας.
Η διαταραχή είναι μια άκαμπτη δομή προσωπικότητας γεμάτη με μια σειρά πρωτόγονων/παιδικών αμυντικών μηχανισμών (όπως διαχωρισμός, προβολή ή προβολική ταυτοποίηση (splitting, projection, projective identification)) που θα αναλύσουμε παρακάτω – και οδηγεί σε δυσλειτουργίες σε έναν ή περισσότερους τομείς της ζωής του ασθενούς.
Όσο πιο διανοητικά άρρωστος είναι τόσο πιο πιθανό να εξελίσσει τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά ως άμυνα σε αυτό, η επιτυχημένη και μακροπρόθεσμη μορφή του μπορεί να γίνει αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας και διαταραχή.
Αλλά κάποιοι λένε ότι υπάρχει και ο υγιής ναρκισσισμός που μας είναι απαραίτητος για την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση μας που θα αναλύσουμε επίσης παρακάτω.
Ναρκισσισμός και αδυναμία:
Η συμπεριφορά αυτή προκύπτει από έναν εξαιρετικά εύθραυστο εγωισμό. Σε περίπτωση που ένας τέτοιος άνθρωπος νιώσει επίκριση ή απόρριψη, είναι πιθανό το ενδεχόμενο να το εκλάβει πολύ βαριά, ακόμα να πέσει και σε κατάθλιψη.
Αν και οι ναρκισσιστές έχουν μία, κατά τα φαινόμενα, ισχυρή προσωπικότητα, δεν έχουν καθόλου καλή σχέση με τον εαυτό τους.
Πιο συγκεκριμένα, η σκέψη και η συμπεριφορά τους είναι επικεντρωμένες στους άλλους, ώστε μέσω αυτών να χτίσουν και να σταθεροποιήσουν την αυτοεκτίμησή τους για τον εύθραυστο, κομματιασμένο, φοβισμένο εαυτό τους.
Νιώθουν αδύναμοι και φοβούνται να κοιτάξουν μέσα τους, στον εαυτό τους, καθώς η αλήθεια της κενότητάς τους θα τους πονέσει ακόμα περισσότερο.
Συναισθηματικά μπορεί να είναι αδύναμοι, ανάπηροι, ακόμα και νεκροί, επιδιώκοντας ως εκ τούτου να επιβεβαιώνονται από τους γύρω τους. Έτσι όμως, δεν μπορούν να εκτιμήσουν την αγάπη και τα όμορφα συναισθήματα που παίρνουν από τους άλλους, έχοντας ως επακόλουθο να τους πληγώνουν και να τους αποξενώνουν.(...)
Ναρκισσισμός και τοξικότητα:
(...)Γιαυτό ξεσπάνε σε ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή τους και κοντά τους.
Εξιδανικεύουν τον θαυμαστή τους, αλλά τελικά τον υποτιμάν και τον υποβαθμίζουν, όπως κάνουν και στους μη θαυμαστές τους. Δηλαδή έχουνε μια καταδικαστική συμπεριφορά ότι και αν κάνεις (damned if you do, damned if you don't.) Έχουν ασπρόμαυρη σκέψη εξιδανικεύουν ή δαιμονοποιούν τους ανθρώπους
Συνήθως εξιδανικεύουν ανθρώπους που τους δίνουν θαυμασμό ή ανθρώπους που δέχονται θαυμασμό από τους άλλους (high status) και δαιμονοποιούν ανθρώπους που δεν τους δίνουν θαυμασμό ή ανθρώπους που δεν δέχονται θαυμασμό από τους άλλους (low status).
Θέλουν να είναι ανεξάρτητοι και να αψηφάνε τους άλλους αλλά είναι καταδικασμένοι να εξαρτώνται από αυτούς γιατί δίχως αυτούς δεν υπάρχουν.
Οι ναρκισσιστές φοβούνται την εγκατάλειψη, είναι σαν τα παιδιά που φοβούνται να χάσουν την προσοχή των μητέρων. Ακόμα κι αν φοβούνται να χάσουν άλλους, εξακολουθούν να τους κακοποιούν, κάτι που αποτελεί αντίφαση αλλά έτσι μειώνουν το άγχος τους αισθανόμενοι ανώτεροι.
Είναι σαν ένα μανιακό παιδί που δεν μεγαλώνει ποτέ, αποφασισμένο να πάρει αυτό που θέλει.
Υιοθετούν συχνά το ρόλο του θύματος ή του διωκόμενου, προσπαθούν να σε κάνουν να νιώσεις ότι είσαι ο ένοχος, χρησιμοποιούν σπορά αμφιβολιών (gaslighting) άρνηση/ψέματα/κόλπα για να κάνουν τους στόχους τους να μην εμπιστεύονται τη συμπεριφορά, τη λογική, τη μνήμη και τις αντιλήψεις τους ώστε να είναι υποχρεωμένοι να τους δώσουν ό,τι θέλουν ή να δημιουργούσουν δράμα, το δράμα είναι το οξυγόνο τους.
Ο ναρκισσιστής κακοποιεί τους οικείους συντρόφους του, σημαντικούς άλλους, και τους πλησιέστερους και αγαπητούς, επειδή τον βοηθά να ρυθμίσει και να μειώσει το βασανιστικό του άγχος εγκατάλειψης με 4 τρόπους: (1) Η υποτίμηση άλλων αποκαθιστά την αίσθηση ανωτερότητας και μεγαλειότητας. (2) Προδικάζει την εγκατάλειψή του προκαλώντας το και ελέγχοντας έτσι την κατάσταση. (3) Η καταχρηστική συμπεριφορά του τον βοηθά να μάθει περισσότερα για τους «αγαπημένους» του, παρατηρώντας τις αντιδράσεις τους και αυτή η πρόσθετη πληροφορία ανακουφίζει το άγχος του. Συνήθως προσπαθεί να αποδείξει πώς είναι άπιστοι και αναξιόπιστοι. (4) Η κατάχρηση λειτουργεί: οδηγεί στην τροποποίηση της συμπεριφοράς των θυμάτων και στην υποταγή. Τους κάνει να ενεργούν όπως ο ναρκισσιστής θα ήθελε να ενεργήσουν.
Ναρκισσισμός και ανωτερότητα:
Μέσα στο μυαλό του ναρκισσιστή: Παντογνώστης, παντοδύναμος, πανταχού παρών.
“Παντοδυναμία:
Μπορώ να κάνω οτιδήποτε επιλέγω να κάνω και να ξεχωρίσω σε αυτό. Αυτό που κάνω, αυτό που ξεχωρίζω, αυτό που επιτυγχάνω εξαρτάται μόνο από τη θέλησή μου. Δεν υπάρχει άλλος καθοριστικός παράγοντας. Εξ ου και η οργή μου όταν έρθω αντιμέτωπος με διαφωνία ή αντιπολίτευση - όχι μόνο λόγω του θάρρους του προφανώς κατώτερου, αντιπάλου μου. Αλλά επειδή απειλεί την κοσμοθεωρία μου, θέτει σε κίνδυνο το αίσθημα παντοδυναμίας μου. Είμαι ανόητα τολμηρός, περιπετειώδης, πειραματικός και περίεργος ακριβώς λόγω αυτής της κρυμμένης υπόθεσης του «τι μπορώ να κάνω». Είμαι πραγματικά έκπληκτος και καταστροφικός όταν αποτύχω, όταν το Σύμπαν δεν τακτοποιεί, μαγικά, να φιλοξενήσει τις απεριόριστες δυνάμεις μου, όταν (και οι άνθρωποι σε αυτό) δεν συμμορφώνονται με τις επιθυμίες και τις επιθυμίες μου. Συχνά αρνούμαι τέτοιες αποκλίσεις, τις διαγράφω από τη μνήμη μου.
Παντογνωσία:
Μέχρι πολύ πρόσφατα προσποιούμουν ότι ξέρω τα πάντα - εννοώ ΟΛΑ, σε κάθε τομέα της ανθρώπινης γνώσης και προσπάθειας. Ψέματα. Προσποιήθηκα να ξέρω, εκεί που η γνώση μου απέτυχε - προσποιήθηκα εξουσία, παραποιημένη ανωτερότητα, αναφερόμενη σε ανύπαρκτες πηγές, ενσωματωμένα νήματα αλήθειας σε ένα καμβά ψευδών. Μετέτρεψα τον εαυτό μου σε έναν καλλιτέχνη πνευματικής υπεροχής. Καθώς προχωρούσα στην ηλικία, αυτή η επιζήμια ποιότητα έχει υποχωρήσει ή μάλλον μεταμορφωθεί. Τώρα διεκδικώ πιο περιορισμένη εμπειρία. Δεν ντρέπομαι που παραδέχομαι την άγνοιά μου και πρέπει να μάθω έξω από τους τομείς της αυτοανακηρυγμένης εμπειρίας μου. Αλλά αυτή η «βελτίωση» είναι απλώς οπτική. Μέσα στην "επικράτειά μου", είμαι ακόμα τόσο αμυντικός και κτητικός όσο ποτέ. Και εξακολουθώ να είμαι ξερόλας, απρόθυμος να υποβάλω τις γνώσεις μου σε έλεγχο.
Πανταχού παρών:
Ακόμη και εγώ - ο κύριος της αυταπάτης - δεν μπορώ να προσποιηθώ ότι είμαι παντού ταυτόχρονα με τη φυσική έννοια. Αντ 'αυτού, νιώθω ότι όλα τα πράγματα και οι περιστάσεις περιστρέφονται γύρω μου. Είμαι πεπεισμένος, για παράδειγμα, ότι είμαι το κύριο, αν όχι το μόνο, θέμα συζήτησης στην απουσία μου. Συχνά εκπλήσσομαι και προσβάλλομαι να μάθω ότι δεν αναφέρθηκα καν. Όταν προσκαλούμε σε μια συνάντηση με πολλούς συμμετέχοντες, υιοθετώ τη θέση του γκουρού ή του δασκάλου / οδηγού του οποίου τα λόγια επιβιώνουν και μετά της φυσικής του παρουσίας.”
